Nieuws
Blogs over De Digitale Kooi
Door een fout in het systeem moest Simone betalen voor een huis dat ze niet had
Stichting Kafkabrigade in Eenvandaag op NPO1 over rapport Algemene Rekenkamer
'Computer zegt nee': Als je verstrikt raak in het systeem van de overheid
Interview Eenvandaag op radio 1 over rapport Algemene Rekenkamer
Een belastingaanslag krijgen voor een huis dat niet van jou is. Het komt vaker voor dan je denkt. En probeer het dan meer eens te veranderen. Per jaar raken duizenden mensen op deze manier verstrikt in de systemen van gemeenten of de belastingdienst. De Rekenkamer vindt dat het tijd is voor een meldpunt waar burgers dan terecht kunnen. Arjan Widlak, van de Kafkabrigade, een stichting die bureaucratie probeert te bestrijden, vindt het een goed idee. "Pas wanneer alle aangesloten organisaties op dezelfde wijze fouten kunnen corrigeren, werkt dit ook voor burgers."
Rekenkamer: Burgers en bedrijven staan niet centraal bij basisregistraties
Het ontbreekt aan afgestemde en eenduidige voorzieningen waarmee burgers en bedrijven kunnen zien over welke gegevens de overheid beschikt en welke gegevens de overheid gebruikt en deelt en waarmee onjuiste gegevens gecorrigeerd kunnen worden.
De Digitale Kooi genomineerd voor Boek van het Jaar 2018 voor organisatiekundigen en -adviseurs
De Orde van Organisatiekundigen en -adviseurs heeft De Digitale Kooi geselecteerd voor de top 10 van beste vakliteratuur.
Op 5 juni wordt het beste boek uit de managementliteratuur geselecteerd door de jury van de Orde van Organisatiekundigen en -adviseurs. De Digitale Kooi is geselecteerd voor de top 10 van beste vakliteratuur van het jaar 2018.
Red ons uit de ‘bureaucratische cloud’
In NRC betogen Arjan Widlak, Marlies van Eck en Rik Peeters dat het advies van de Raad van State onvoldoende is. Willen we verbeteringen aanbrengen, dan zullen we de onderliggende problemen moeten aanpakken. Elke andere oplossing is cosmetisch van aard.

De Raad van State publiceerde 6 september 2018 een ongevraagd advies aan de regering: de burger komt in de knel door de digitalisering van de overheid. (NRC, FD, NOS, BB) In een opiniebijdrage aan NRC Handelsblad betogen Arjan Widlak en Rick Peeters van Stichting Kafkabrigade en Marlies van Eck van eLaw Instituut Universiteit Leiden dat het advies van de Raad van State onvoldoende is. De constateringen zijn straf, maar het advies staat niet in verhouding tot het probleem. Willen we echt verbeteringen aanbrengen, dan zullen de onderliggende problemen moeten worden aangepakt. Elke andere oplossing is cosmetisch van aard. Een concrete invulling begint met de praktische mogelijkheid voor professionals om in te grijpen in automatische besluiten wanneer dat noodzakelijk is voor behoorlijk bestuur. En het begint bij rechten voor burgers die praktisch afdwingbaar zijn. Denk daarbij aan een recht op centrale correctie. Dat betekent dat niet alleen fouten zich als een olievlek verspreiden, maar voortaan ook correcties. Dit geeft niet alleen een meer gelijkwaardige positie aan de burger, maar verschuift ook de belangen bij de ontwikkeling van systemen.
Stichting Kafkabrigade en Jan Middendorp (VVD) in gesprek bij BNR Tech over de Digitale Kooi
"Dit kun je niet accepteren als overheid," zegt Middendorp, "het wordt tijd dat de digitale overheid ook voor de burger werkt."

Op 6 september 2018 bracht de Raad van State een ongevraagd advies uit. Daarin doet de Raad straffe constateringen, zoals “de burger kan niet meer nagaan welke regels zijn toegepast,” en “het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” De analyse van de Raad van State is bijna volledig in lijn met het boek De Digitale Kooi van de Stichting Kafkabrigade uit februari 2018.
Ook Jan Middendorp, lid van de Tweede Kamer voor de VVD, ziet dit. "Dit gaat wel vaak fout," zo zegt hij,"ik zie dagelijks voorbeelden langskomen. Als je accepteert dat je gegevens van burgers gaat uitwisselen en je ziet dat je daar eigenlijk geen grip meer op hebt, dat kun je niet accepteren als overheid," aldus Middendorp. "Het wordt tijd dat de de digitale overheid zo maken dat die ook echt iets voor mensen gaat doen."
Hoofdstuk 2 van De Digitale Kooi als audioboek
In hoofdstuk 2 beginnen we met het verhaal van de gestolen auto
De Digitale Kooi is het boek dat de Stichting Kafkabrigade eerder dit jaar publiceerde over de onbedoelde gevolgen van informatie-uitwisseling bij de overheid. Eerder was hoofdstuk 1 te beluisteren als audioboek, vandaag is ook hoofdstuk 2 beschikbaar om te luisteren.
Het "zinvol contact" van de Raad van State is niet genoeg
Raad van State constateert dat de digitalisering van de overheid fundamentele problemen oplevert, maar levert geen diepgaand advies.
Reactie van Stichting Kafkabrigade op het advies van de Raad van State
“De burger kan niet meer nagaan welke regels zijn toegepast.” “Het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” Zomaar twee feiten die aanleiding zijn voor de Raad van State om een ongevraagd advies te geven aan de regering. En dat gebeurt heel zelden. De constateringen lezen dan ook als een aanklacht en een wake-up call voor de regering: de burger mag niet in de knel komen door de digitaliserende overheid, maar dat gebeurt wel. Het advies dat de Raad geeft beantwoordt echter nauwelijks aan de geconstateerde feiten.
Raad van State over de Digitale Kooi
“Het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” “Bij fouten in het systeem moet de burger zijn onschuld bewijzen in plaats van andersom.”

De Raad van State publiceerde 6 september 2018 een ongevraagd advies aan de regering: de burger komt in de knel door de digitalisering van de overheid. (NRC, FD, NOS, BB) In de afgelopen veertig jaar gaf de Raad van State slechts drie keer eerder een ongevraagd advies. Maar de constateringen die aanleiding zijn voor het advies van de Raad van State liegen er dan ook niet om: “De burger kan niet meer nagaan welke regels zijn toegepast.” “Het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” “Er is geen oog meer voor de eigenheid van de situatie.” “Het valt niet meer na te gaan of een besluit op basis van correcte gegevens is genomen.” En: “bij fouten in het systeem moet de burger zijn onschuld bewijzen in plaats van andersom.” Het raakt de kern van wat wij allemaal ervaren als redelijk en rechtvaardig.
Stichting Kafkabrigade heeft met eigen langjarig onderzoek hetzelfde vastgesteld en gepubliceerd in het boek “De Digitale Kooi”. We zijn dan ook gelukkig dat de Raad van State de feiten nog eens duidelijk en met het gezag van een Hoog College van Staat naar voren brengt in dit advies. Maar hoezeer we dit advies van de Raad van State ook waarderen en hoezeer ze ook kennis heeft genomen van eerder onderzoek, toch staan de aanbevelingen niet in verhouding tot het probleem dat ze constateert.
Stichting Kafkabrigade bereid een meer uitgebreide reactie voor op het advies van de Raad van State.
Ontsnappen uit het regeldoolhof
Sociaal bestek brengt deze maand een thema-nummer uit: Ont-bureaucratiseren. Daarin mag Stichting Kafkabrigade natuurlijk niet ontbreken. Ontsnappen uit een Kafkaësk regelwoud, begint met het begrijpen van de eigen logica in dat bos.

ICT heeft de bureaucratie volledig van karakter verandert. Waar eerst de regels en procedures mensen soms klem zetten, scheppen nu registraties, ICT en gegevensuitwisseling een eigen logica. Een logica met disciplinerende mechanismen als gevolg. Niet alleen voor burgers, ook voor professionals zelf. Waren ooit ambtenaren de baas over eigen regels, nu zitten ook professionals, beleidsambtenaren en publieke managers vast in systemen die ook voor hen niet te wijzigen zijn. Hoe dat werkt, maar ook hoe je weer ontsnapt uit het doolhof, publieke waarden herontdekt en opnieuw organiseert, daarvan is dit artikel een korte introductie.