Pers
Persberichten
Red ons uit de ‘bureaucratische cloud’
28 sep.
ICT De voorstellen van de Raad van State om de burger te beschermen tegen de digitaliserende overheid zijn schijnoplossingen, schrijven Arjan Widlak en anderen.
Opinie-artikel dat 28 september 2018 verscheen in NRC Next en NRC Handelsblad
‘Bij fouten in het systeem moet de burger zijn onschuld bewijzen.” „Het valt niet meer na te gaan of een besluit op basis van correcte gegevens is genomen.” Zomaar twee voorbeelden uit het ongevraagd advies aan de regering dat de Raad van State op 6 september uitbracht (‘Ongevraagd advies over de effecten van de digitalisering voor de rechtsstatelijke verhoudingen’). Het is zeldzaam dat de Raad van State een ongevraagd advies geeft. De burger mag niet in de knel komen door de digitaliserende overheid, wat nu dus wel het geval is.
Het "zinvol contact" van de Raad van State is niet genoeg
10 sep.
Raad van State constateert dat de digitalisering van de overheid fundamentele problemen oplevert, maar levert geen diepgaand advies.
Reactie van Stichting Kafkabrigade op het advies van de Raad van State
“De burger kan niet meer nagaan welke regels zijn toegepast.” “Het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” Zomaar twee feiten die aanleiding zijn voor de Raad van State om een ongevraagd advies te geven aan de regering. En dat gebeurt heel zelden. De constateringen lezen dan ook als een aanklacht en een wake-up call voor de regering: de burger mag niet in de knel komen door de digitaliserende overheid, maar dat gebeurt wel. Het advies dat de Raad geeft beantwoordt echter nauwelijks aan de geconstateerde feiten.
Persbericht: Gevolgen van registratiefouten niet te overzien en herstellen
10 feb.
Burgers in de knel door gegevensuitwisseling overheid
Fouten in registraties verspreiden zich door gegevensuitwisseling als een olievlek over (overheids)organisaties, correctie van de gevolgen echter niet. Vaak is ook niet te overzien welke gevolgen een verkeerde registratie heeft bij andere overheden. Omdat dit voorkomt bij zowel fouten van overheden, van burgers, complexe situaties, (identiteits)fraude als uitschrijvingen worden honderduizenden mensen getroffen met vaak grote administratieve en financiële problemen. Dat concluderen Arjan Widlak en Rik Peeters van Stichting Kafkabrigade in hun boek “De Digitale Kooi” dat vandaag bij uitgeverij Boom Bestuurskunde verschijnt. Ze pleiten daarom onder meer voor een recht op centrale correctie, zodat burgers rechten en diensten die ze via één registratie kunnen verliezen, ook weer kunnen verkrijgen via die registratie.
In de pers
'Computer zegt nee': Als je verstrikt raakt in het systeem van de overheid
25 jun.
Interview Eenvandaag op radio 1 over rapport Algemene Rekenkamer
Een belastingaanslag krijgen voor een huis dat niet van jou is. Het komt vaker voor dan je denkt. En probeer het dan meer eens te veranderen. Per jaar raken duizenden mensen op deze manier verstrikt in de systemen van gemeenten of de belastingdienst. De Rekenkamer vindt dat het tijd is voor een meldpunt waar burgers dan terecht kunnen. Arjan Widlak, van de Kafkabrigade, een stichting die bureaucratie probeert te bestrijden, vindt het een goed idee. "Pas wanneer alle aangesloten organisaties op dezelfde wijze fouten kunnen corrigeren, werkt dit ook voor burgers."
Door een fout in het systeem moest Simone betalen voor een huis dat ze niet had
25 jun.
Stichting Kafkabrigade in Eenvandaag op NPO1 over rapport Algemene Rekenkamer
Rekenkamer: Burgers en bedrijven staan niet centraal bij basisregistraties
25 jun.
Het ontbreekt aan afgestemde en eenduidige voorzieningen waarmee burgers en bedrijven kunnen zien over welke gegevens de overheid beschikt en welke gegevens de overheid gebruikt en deelt en waarmee onjuiste gegevens gecorrigeerd kunnen worden.
Red ons uit de ‘bureaucratische cloud’
27 sep.
In NRC betogen Arjan Widlak, Marlies van Eck en Rik Peeters dat het advies van de Raad van State onvoldoende is. Willen we verbeteringen aanbrengen, dan zullen we de onderliggende problemen moeten aanpakken. Elke andere oplossing is cosmetisch van aard.
De Raad van State publiceerde 6 september 2018 een ongevraagd advies aan de regering: de burger komt in de knel door de digitalisering van de overheid. (NRC, FD, NOS, BB) In een opiniebijdrage aan NRC Handelsblad betogen Arjan Widlak en Rick Peeters van Stichting Kafkabrigade en Marlies van Eck van eLaw Instituut Universiteit Leiden dat het advies van de Raad van State onvoldoende is. De constateringen zijn straf, maar het advies staat niet in verhouding tot het probleem. Willen we echt verbeteringen aanbrengen, dan zullen de onderliggende problemen moeten worden aangepakt. Elke andere oplossing is cosmetisch van aard. Een concrete invulling begint met de praktische mogelijkheid voor professionals om in te grijpen in automatische besluiten wanneer dat noodzakelijk is voor behoorlijk bestuur. En het begint bij rechten voor burgers die praktisch afdwingbaar zijn. Denk daarbij aan een recht op centrale correctie. Dat betekent dat niet alleen fouten zich als een olievlek verspreiden, maar voortaan ook correcties. Dit geeft niet alleen een meer gelijkwaardige positie aan de burger, maar verschuift ook de belangen bij de ontwikkeling van systemen.
Stichting Kafkabrigade en Jan Middendorp (VVD) in gesprek bij BNR Tech over de Digitale Kooi
12 sep.
"Dit kun je niet accepteren als overheid," zegt Middendorp, "het wordt tijd dat de digitale overheid ook voor de burger werkt."
Op 6 september 2018 bracht de Raad van State een ongevraagd advies uit. Daarin doet de Raad straffe constateringen, zoals “de burger kan niet meer nagaan welke regels zijn toegepast,” en “het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” De analyse van de Raad van State is bijna volledig in lijn met het boek De Digitale Kooi van de Stichting Kafkabrigade uit februari 2018.
Ook Jan Middendorp, lid van de Tweede Kamer voor de VVD, ziet dit. "Dit gaat wel vaak fout," zo zegt hij,"ik zie dagelijks voorbeelden langskomen. Als je accepteert dat je gegevens van burgers gaat uitwisselen en je ziet dat je daar eigenlijk geen grip meer op hebt, dat kun je niet accepteren als overheid," aldus Middendorp. "Het wordt tijd dat de de digitale overheid zo maken dat die ook echt iets voor mensen gaat doen."
Raad van State over de Digitale Kooi
10 sep.
“Het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” “Bij fouten in het systeem moet de burger zijn onschuld bewijzen in plaats van andersom.”
De Raad van State publiceerde 6 september 2018 een ongevraagd advies aan de regering: de burger komt in de knel door de digitalisering van de overheid. (NRC, FD, NOS, BB) In de afgelopen veertig jaar gaf de Raad van State slechts drie keer eerder een ongevraagd advies. Maar de constateringen die aanleiding zijn voor het advies van de Raad van State liegen er dan ook niet om: “De burger kan niet meer nagaan welke regels zijn toegepast.” “Het is niet meer vast te stellen of de regels ook doen waarvoor ze bedoeld zijn.” “Er is geen oog meer voor de eigenheid van de situatie.” “Het valt niet meer na te gaan of een besluit op basis van correcte gegevens is genomen.” En: “bij fouten in het systeem moet de burger zijn onschuld bewijzen in plaats van andersom.” Het raakt de kern van wat wij allemaal ervaren als redelijk en rechtvaardig.
Stichting Kafkabrigade heeft met eigen langjarig onderzoek hetzelfde vastgesteld en gepubliceerd in het boek “De Digitale Kooi”. We zijn dan ook gelukkig dat de Raad van State de feiten nog eens duidelijk en met het gezag van een Hoog College van Staat naar voren brengt in dit advies. Maar hoezeer we dit advies van de Raad van State ook waarderen en hoezeer ze ook kennis heeft genomen van eerder onderzoek, toch staan de aanbevelingen niet in verhouding tot het probleem dat ze constateert.
Stichting Kafkabrigade bereid een meer uitgebreide reactie voor op het advies van de Raad van State.
Ontsnappen uit het regeldoolhof
14 jun.
Sociaal bestek brengt deze maand een thema-nummer uit: Ont-bureaucratiseren. Daarin mag Stichting Kafkabrigade natuurlijk niet ontbreken. Ontsnappen uit een Kafkaësk regelwoud, begint met het begrijpen van de eigen logica in dat bos.
ICT heeft de bureaucratie volledig van karakter verandert. Waar eerst de regels en procedures mensen soms klem zetten, scheppen nu registraties, ICT en gegevensuitwisseling een eigen logica. Een logica met disciplinerende mechanismen als gevolg. Niet alleen voor burgers, ook voor professionals zelf. Waren ooit ambtenaren de baas over eigen regels, nu zitten ook professionals, beleidsambtenaren en publieke managers vast in systemen die ook voor hen niet te wijzigen zijn. Hoe dat werkt, maar ook hoe je weer ontsnapt uit het doolhof, publieke waarden herontdekt en opnieuw organiseert, daarvan is dit artikel een korte introductie.
20 jaar vast in regels
20 feb.
Fouten in registraties verspreiden zich door gegevensuitwisseling als een olievlek over (overheids)organisaties, correctie van de gevolgen echter niet. Vaak is ook niet te overzien welke gevolgen een verkeerde registratie heeft bij andere overheden.
Omdat dit sneeuwbaleffect voorkomt bij zowel fouten van overheden, van burgers, complexe situaties, (identiteits)fraude als uitschrijvingen worden honderduizenden mensen getroffen met vaak grote administratieve en financiële problemen. De casus Saskia maakt dit probleem concreet. Het is één van de casus uit het boek De Digitale Kooi. Op Platform Overheid verschijnt dit verhaal in zes delen:
- Saskia zit bijna 20 jaar vast in de bureaucratie.: hoe kwam het zo?
- Lerende organisaties?
- Schadevergoeding en in de schulden.
- De rol van ICT.
- Waarom staat de burger niet centraal?
- Wat doen we eraan?
Deze week deel 1: Saskia zit bijna 20 jaar vast in de bureaucratie.
Kassa XL - Het Digitale Doolhof
4 jun.
In Kassa XL Het Digitale Doolhof zien we dat iedereen, hoog of laag opgeleid, rijk of arm, in de problemen kan komen door de digitale samenleving. Het is niet de vraag of maar wanneer dat gebeurt.
Hoe is het als je identiteit gestolen wordt, als de computersystemen van de overheid volkomen automatisch je een schuld van 60.000 euro bezorgen? Waar kan je dan terecht, wie helpt je dan? Alleen je wachtwoord goed beschermen is niet genoeg. Kassa helpt je de boeven beter te herkennen. Brecht kruipt in de huid van een cybercrimineel en probeert de identiteitsgegevens van collega Janneke te hacken, door zich als haar voor te doen...
NRC: Computer zegt nee. Hoe Saskia twintig jaar vastliep in het systeem
2 jun.
ICT-bureaucratie Saskia de Meij ontvangt jarenlang aanslagen voor een auto die ze niet heeft. Ze gaat bijna ten onder aan de schulden en de stress. Maar het systeem is onvermurwbaar. Niet de burger, maar de ict staat centraal.
Voor wie de verhalenserie op Platform Overheid de afgelopen vijf maanden niet heeft gevolgd, nu in NRC: het verhaal van Saskia uit het boek De Digitale Kooi. Tijd om ons eens af te vragen: waarom verspreiden fouten zich eigenlijk als een olievlek over organisaties, maar correcties niet?
Interview van zondag 11 februari bij Cafe Weltschmerz
28 feb.
De verstikkende bureaucratie en de Kafkabrigade; Sven Hulleman en Arjan Widlak
Burger onvoldoende juridisch beschermd
20 feb.
"Het allerbelangrijkste is dat bij alle lagen binnen de overheid de notie moet ontstaan dat de computer het ook fout kan hebben"
Wat gebeurt er bij geautomatiseerde besluiten vanuit de overheid en wat betekent deze praktijk voor de burger die te maken krijgt met zo’n besluit? Marlies van Eck deed er onderzoek naar en promoveerde hier op 9 februari aan de Tilburg University op."De conclusies uit dit onderzoek komen overeen met het onderzoek dat de Kafkabrigade deed naar onbedoelde gevolgen voor burgers door informatieuitwisseling bij de overheid." Een van haar conclusies is dat het nog te vaak misgaat en burgers onvoldoende juridisch worden beschermd.
"De praktijk blijkt niet gericht te zijn op het nemen van besluiten, maar op het verwerken van informatie. Maar de rechtsbescherming is juist alleen gericht op de besluiten. Deze werkelijkheden kunnen botsen, in het nadeel van de burger. Het is opvallend hoeveel moeite de medewerkers in het bezwaarproces doen om fouten in het primaire proces op te lossen terwijl er weinig samenhang is tussen hun werk en dat van de ontwerpers. Kenmerkend voor het gebrek aan aandacht (en wellicht ook gebrek aan waardering) voor deze taak is dat het bezwaar- en beroepproces consequent ‘de achterkant’ wordt genoemd. Maar zij zijn het aanspreekpunt voor burgers die geconfronteerd worden met keuzes aan de ‘voorkant’ en de last van deze keuzes komen op hun schouders."
Problemen in de bureaucratische cloud
10 feb.
Helpen Beginselen van Behoorlijke ICT de burger weer centraal te zetten?
De afgelopen jaren deed de Kafkabrigade onderzoek naar onbedoelde gevolgen voor burgers door informatieuitwisseling bij de overheid. Dat is gedaan aan de hand van de ruggengraat bij de overheid: de basisregistraties. Daarbij is geprobeerd om een antwoord te vinden op vragen als: waarom lukt het vaak niet om de gevolgen van registratiefouten te herstellen en wat is er voor nodig om structureel tot praktische en redelijke oplossingen te komen?
Hoe te bestellen
De digitale kooi is uitgegeven bij Boom Bestuurskunde.
ISBN: 978-94-6236-813-2 | € 33,50
eISBN: 978-94-6274-805-7 | € 33,50